Bazı çocuklar diğerlerine nazaran daha çabuk öfkelenebilir ve hırçın davranışlar gösterebilirler. Eğer böyle bir durumla karşı karşıyaysanız bunun bir öfke problemi olduğunu fark etmek en önemli ve birinci aşamadır. Peki çocuğunuzda öfke problemi olup olmadığını nasıl anlarsınız ve eğer varsa bu problemi nasıl çözebilirsiniz? Çocuklarda öfke kontrolü problemi nasıl çözülür? bu yazımızda ele alalım.
Çocuğunuzda Öfke Problemi Olduğunu Nasıl Anlarsınız?
Ebeveynler için oldukça üzücü ve çaresiz hissettiren durumlardan birisi çocuklarının yaşadığı öfke problemidir. Öfke problemi olan çocuklar herhangi bir şeyi aşırı istediğinde tutturma, bağırma, ağlama, kontrolsüz hareketler yapma gibi davranışlarda bulunurlar. Bu saydıklarımız aslında hemen hemen tüm çocukların zaman zaman uyguladığı davranışlardır ancak burada önemli olan çocuğun bu davranışları uygulama sıklığıdır.
Öfke nöbetini her yaşta çocuklar geçirebilir. Örneğin; 2 yaş çocukların özgürleştiği ve ebeveynlerine ihtiyaçlarının eskiye kıyasla oldukça azaldığı bir yaştır. Muhtemelen kendi kendine yürüyebilir, yemek yiyebilir ve oyun oynamaya başlayabilir. Bu sebeple 2 yaş çocuklar için aynı zamanda bir geçiş aşaması olarak bilinir. 2 yaş çocuklarında da öfke nöbetinin en sık görülmesinin nedeni, istediği davranışlara izin verilmemesi, ertelenmesidir.
Eğer çocuğunuz sürekli sizden bir şey istiyor ve yapmadığınızda istediğini elde etmek için çaresiz kalacağınız hareketler yapıyor bağırıyor ve ağlıyorsa, başka çocuklarla ya da büyükleriyle oynarken şiddet uygulama yoluna baş vuruyorsa, sözel veya fiziksel şiddet göstermesi çok kolay ve sık oluyorsa çocuğunuz muhtemelen öfke kontrol problemi yaşıyordur.
Çocuklar büyüme hormonunu çok fazla salgılarlar ve bu sebeple oldukça fazla enerji doludurlar. Çocukların bu enerjilerini doğru yerlerde boşaltamamaları onları bu tarz öfkeli davranışlar sergilemeye itebilir. Çocuğunuzdaki öfke problemini çözebilmek için sizin üzerinize oldukça fazla sorumluluk düşüyor. Hadi gelin birlikte çocuğunuzun öfke problemini hangi yollarla aşabileceğinize bakalım.
Çocuğumun Öfke Problemine Nasıl Çözüm Bulurum?
Öncelikle şunu belirtelim, çocuğunuzun öfkeli olması veya öfke nöbetleri geçiriyor olması gözünüzü korkutmasın. Biraz ilgi ve disiplin ile muhtemelen çözülebilecek bir problemi çok fazla düşünüp üzülmenize gerek yok.
Ek olarak içerisinde bulunduğumuz pandemi döneminde çocukların sürekli evde, birbirlerinden uzak olmaları ve uzun bir süre enerjilerini yöneltebilecekleri farklı bir etkinlik yapamamış olmaları da onların sıkışmalarına yol açtı. Normalde okula giden, sitede istedikleri gibi dolaşıp oynayan çocuklar uzun süreler evlere tıkılıp kaldılar bu sebeple aslında enerjilerini boşaltmaları gerekirken onu öfkeye dönüştürmüş olmaları normal.
Onlara bunu aşama ve öfke probleminin dönemsel mi yoksa kalıcı mı olduğunu görmek için biraz zaman verin ve bu sürede sabırlı olun.
Eğer sizin çözemeyeceğiniz büyüklükte farklı bir problemle karşı karşıyaysanız zaten bunu anlayacak ve bu sefer de işini bilen bir uzmandan yardım alarak problemi çözüme kavuşturacaksınız. Hangi noktada bir uzmana başvurmanız gerektiğini yazımızın sonunda bulabileceğiniz gibi kendiniz de muhtemelen anlayacaksınızdır.
Tüm bu süreçte sabırlı olmanız gerektiğini, umutsuzluğa düşmemeniz ve yaşadığınız sorunu çok fazla büyütmemeniz gerektiğini unutmayın.
Sert Tepkilerden Kaçının Ancak İstediğini Yapmayın
Çocuklar çok çabuk öğrenirler ve bu öğrendiklerini kendi çıkarları için kullanmayı bilirler. Örneğin eğer bir şey yapmak istediğinde yapmasına izin vermediyseniz ve içerisinde yaşadığı duyguyu bağırmak ve ağlamak gibi davranışlarla dışa vurduğunda siz devam etmemesi için onun istediğini yapmasına izin verirseniz çocuğunuz bu davranışı sizden izin almak için kullanabileceğini öğrenir. Ve ne zaman onun istediği bir şeyi almazsanız veya yapmazsanız o durumda bir silah gibi bunu kullanabilir. Sizin inatla istediği şeyi yapmamanız ise onda daha büyük öfkeye neden olacaktır. Peki böyle bir durumda ne yapmalısınız?
Öncelikle evetleriniz ve hayırlarınız konusunda net olun. Çocuğunuza hayır cevabını unutturmayın ve her istediğinin olamayacağını ona en başından öğretin. Hayır dediğiniz bir şey onun veya başkasının ısrarı üzerine evete dönüşmesin aksi halde çocuk iplerin kendi elinde olduğunu düşünür. Sizin kararlarınıza saygı duymalı ve sizin cevaplarınızı dinlemelidir.
Eğer en başından istediği her şeyin olmayacağını veya alınamayacağını öğrenirse böyle durumlarda bu tarz tavırlar sergilemesinin bir işe yaramayacağını da anlayacaktır. Bunun için sizin hayır cevabınızı başkasının onun adına evet yapmasına da izin vermeyin. Çocuğunuz kimsenin ısrarıyla değil kendi istek ve aklınızla ona cevap verdiğinizi düşünmeli. Aksi halde her seferinde o kişilere başvurmak isteyecektir. Sizin otoritenizin çocuğunuz için sarsılmaz gözükmesi önemlidir. Ancak bu zaman zaman iyilikler ve istisnalar yapmayacağınız anlamına da gelmez…
Her şeye rağmen yine de bu şekilde bir tepki veriyorsa siz sadece onu sakinleştirmeye çalışın ancak bunu istediğini yaparak yapmayın. Dikkatini dağıtmaya çalışabilirsiniz ya da istediği şeyin neden olamayacağına dair mantıklı açıklamalar yapabilirsiniz. Bu durumda sert olmamaya ve özellikle bağırmamaya özen gösterin. Çünkü sizin bağırmanız demek ondan yapmamasını istediği şeyi yapıyor olmanız demek. Yaptığı davranışın yanlış olduğunu düşünmesi için aynı davranışı sizden de görmesi hoş bir yol değil…
Çocuğunuzun Enerjisini Doğru Yerlere Kanalize Etmesine Yardımcı Olun
Daha önce de söylediğimiz gibi çocuklar yüksek bir enerji ile donanmışlardır ve bunu dışarı atmak isterler. Eğer odaklarını ve enerjilerini doğru yerlere harcayamazlarsa bu da çocuklarda öfke problemi olarak geri dönebilmektedir. Bu sebeple çocuğunuzu spor aktivitelerine yönlendirmeniz oldukça önemlidir.
Spor yapmak çocuğunuzun pek çok alanda kendisini geliştirmesini sağlayacaktır. Örneğin çocuğunuzu tenis kursuna yazdırdıysanız elbette tenisi öğrenecek ve belki de onu profesyonel olarak devam ettirmek isteyecektir fakat bunun yanı sıra kazanmak, kaybetmek, empati kurmak, anlayışlı olmak gibi becerileri doğal olarak kazanacaktır.
Böylece hırsını veya enerjisini daha başka şekilde kimseyi rahatsız etmeden boşaltabilir. Eğer bencilliğe yatkın bir çocuğunuz varsa onu mutlaka takım sporlarına yazdırın. Böylece paylaşmayı ve sabretmeyi öğrenecektir.
Spor aktiviteleri çocukların enerjisini boşaltmaları için harika bir yoldur böylece fiziksel olarak yorgunluk hissederler ve enerjilerini rahatlıkla boşaltabilirler. Ancak sadece spor kurslarıyla değil farklı etkinliklerle de çocuğunuzun enerjisini atmasını sağlayabilirsiniz. Hatta birlikte yapacağınız etkinlikler sizin ilişkiniz için de oldukça faydalı olacaktır. Örneğin birlikte yürüyüşe veya koşuya çıkabilirsiniz. Çocuğunuzu oyun parkına götürüp koşup oynamasını izleyebilir hatta onunla birlikte yapabileceğiniz şeyler de bulabilirsiniz.
Öfkeliyken Hissettikleri Konusunda Onunla Konuşun ve Dikkatini Dağıtın
Çocuğunuzla her daim her şeyi konuşmaya çalışın. Anlamaz, dinlemez diye düşünmeyin veya siz anlatmaya üşenmeyin. Çocuklar oldukça zekidir fakat işlerine gelen şeyleri anlamak isterler. İşlerine gelecek ve ilgilerini çekecek şekilde anlatmaya çalışın. Örneğin öfkeli bir anında olabildiğince sakin durduktan sonra öfkesi geçince onunla konuşmayı deneyin. Onun yaptığı davranışların sizi ve etraftaki diğer insanları nasıl etkilediğini paylaşmaya çalışın. Hatta belki bu esnada kendisine de zarar vermiş olabilir örneğin sesi kısılmıştır veya bir oyuncağını kırmıştır… Ona bunları gösterin ve yaptığının neden yanlış bir şey olduğunu kendisinin görmesini ve anlamasını sağlayın.
Başka bir zaman tekrar öfkeli hissederse bunu sizinle paylaşabileceğini birlikte daha farklı bir çözüm yolu arayabileceğinizi ona hissettirin. Hissettirin diyoruz çünkü söylemeniz değil ses tonunuz ve samimiyetiniz ona gereken güveni verecektir.
Ona öfkelenmeden önce neler hissettiğini sorun. Bedeninde nelerin değiştiğini gözlemlemesini sağlayın. Örneğin kalp atışlarının hızlandığını, nefesinin hızlandığını, ellerini sıktığını, kaslarının gerildiğini fark etmesini sağlayın. Böylelikle sinirlendiğinde de odağını değiştirmiş ve dikkatini farklı bir yöne çekmiş olursunuz.
Böyle durumlarda ilgisini doğrudan farklı bir yere çekmek için tamamen farklı bir konudan da bahsedebilirsiniz. Onun hoşuna gidebilecek herhangi bir şey hakkında sorular sormaya başlayabilirsiniz. Örneğin doğum gününde nasıl bir hediye istediğinden, okula başladığında alacağınız çantadan veya sevdiği bir etkinliği yapmak için kaç gün kaldığından bahsedebilirsiniz. Böylece muhtemelen sinirli olduğu şeyi unutacak ve sizin yönlendirdiğiniz şeyle ilgilenecektir. Öyle olmuyorsa bile kafası karışacağı ve başka bir şeyi düşünmeye çalışacağı için öfkesi bir nebze de olsa yatışmış olacaktır.
Çözüm Bulmalarına Destek Olun
Çocuğunuzun öfkelendiği veya sinirlendiği şey her neyse sizinle ilgili olabilir veya olmayabilir ona yardımcı olun. Örneğin çocuğunuz siz istediği bir şeyi almadığınız için öfkelendiyse eğer öfke duyduğu şey sizmişsiniz gibi davranmayın ve ona çözüm önerileri sunun.
Örneğin onu ne zaman veya ne olursa alabileceğinizden bahsedin. Ya da bir arkadaşına öfke duymuşsa eğer onun arkadaşıyla empati yapmasını sağlayın ama bunu yaparken taraf tutuyor gibi görünmeyin ve onu sevdiğinizi mutlaka hissettirin. Böyle bir konuda atacağınız yanlış bir adım daha büyük öfkeye ve hatta daimi bir kıskançlığa sebep olabilir.
Öfkesini fark etmesini ve bununla baş etmesini sağlamaya çalışırken bu konuyla ilgili yapabilecekleri hakkında fikir örneklerinizle ona yardımcı olun. Bu konuda neler yapabileceğine yönelik düşünmesini isteyin ve yaratıcılığını konuşturmasını sağlayın. Problemlerine çözüm ararken yaratıcı ve hayatını kolaylaştıracak fikirler geliştirip kendisini daha iyi tanımasını sağlayın. Bu ona hayatının her alanında ve her yaşında fayda sağlayacaktır.
Çocuğunuzla İletişimde Olan Diğer Kişileri Uyarın
Siz her daim çocuğunuzun yanında olmayabilirsiniz. Örneğin çocuğunuz bir okula gidiyorsa veya anneanne-babaanne gibi herhangi bir büyüğünde uzun süre vakit geçiriyorsa, evde bir bakıcınız varsa kısacası gün içerisinde sizden uzunca saatler ayrılıyorsa onun durumu ile ilgili bu kişileri bilgilendirmelisiniz.
Özellikle eğer bir aile büyüğü çocuğunuza bakıyorsa yaptırımlar konusunda yeterince katı ve net olamayabilir. Örneğin; istediği bir şeyi öfkelendiği için yapmaması gerektiğini söylediğinizde çocuğu üzmekten veya sinirlendirmekten kaçınmak için yanlış davranabilir. Bu konuda onlarla çok net bir şekilde konuşmalısınız.
Çocuğunuzun öfkelenebileceğine veya öfkelendiğinde yapabileceği hareketleri önceden bilen ve tanıyan birisi çocuğunuza karşı nasıl davranacağını da bilir. Böylece olası herhangi bir durumda afallamak yerine müdahale edebilir ve sizin izlediğiniz eğitim yolunu aynen devam ettirebilir.
Hangi Noktada Uzmandan Yardım İstemelisiniz?
Genel olarak öfke problemi yaşayan çocuklara nasıl davranmanız gerektiği ile ilgili konuştuk ancak bu her zaman sizin baş edebileceğiniz seviyede olmayabilir. Tüm anlayış ve sabrınıza rağmen çocuğunuz herhangi bir ilerleme kaydetmiyor hatta her geçen gün daha öfkeli ve kontrolsüzleşiyor olabilir. Ona yetemediğinizi ve başa çıkamadığınızı hissettiğiniz noktada bir uzmana muhakkak başvurmalısınız. Aksi halde çocuğunuzun yetişkinliğinde kalıcı hasarlara yol açabilecek bazı durumlar meydana gelebilir.
Çocuğunuzun öfkesinin aşılamaz boyutlara ulaştığını nereden anlayabilirsiniz? Eğer çocuğunuz size, kendisine veya arkadaşlarına fiziksel olarak zarar verebilecek bir öfke kontrolü yaşıyorsa bir uzmana başvurmakta gecikmemelisiniz. Özellikle sizin olmadığınız ortamlarda onu gizlice gözlemleyin ve gözlemletin.
Okulda veya başka bir yerde yaşıtlarına veya kendisinden küçüklere nasıl davrandığını öğrenin. Toplu aktivitelerde, arkadaşlarıyla iletişimde nasıl problemler yaşadığını iyice gözlemledikten sonra tüm bu topladığınız verilerle bir uzmana danışın. Çocuğunuzun kimse için ve kendisi için bir tehlike arz etmemesi oldukça önemlidir. Çocuklarda öfke kontrolü problemi nasıl çözülür? sorumuza bu yazımızda cevap bulduk.
Bakıcı mı Arıyorsunuz?
Bakıcılarla hızlıca iletişim kurabileceğiniz, bakıcıların referanslarını, puanlarını ve değerlendirmelerini inceleyebileceğiniz Bakiciburada.com‘da bakıcı bulmak çok kolay.
Bebek – Çocuk Bakıcısı, Ev İşlerine Yardımcı, Yaşlı Bakıcısı, Oyun Ablası, Temizlikçi, Hemşire, Gölge Öğretmen vb. ihtiyaçlarınız için Bakiciburada.com’a kayıt olabilirsiniz.